[Εψιλον, 30/4/11]
Πριν ένα χρόνο, η Νοεμί Σματζά έλεγε σε φίλους και γνωστούς της στην
Καλαμάτα την ιδέα της να δημιουργήσει, παρά την οικονομική κρίση, έναν
εκδοτικό οίκο που θα εκδίδει παιδικά βιβλία απ'αυτά που τόσο της
άρεσαν όσο ζούσε στη Γαλλία. Οι περισσότεροι την αποθάρρυναν. Φοβόνταν
μήπως το ελληνικό κοινό βρει τα συγκεκριμένα βιβλία πολύ ευαίσθητα και
διακριτικά και δεν τα προτιμήσει. <<Οκέι, θα το δούμε>>, είπε η Νοεμί. Η
ανταπόκριση που έχει, έχοντας εκδώσει από το Νοέμβριο έξι βιβλία κι
ένα βιβλίο - σιντί με 23 νανουρίσματα από διάφορες χώρες, την έχει
εντυπωσιάσει. Έχει μάλιστα διαπιστώσει ότι τα πιο ευαίσθητα και
διακριτικά βιβλία είναι αυτά που κινούνται περισσότερο.
<<Από ορισμένες απόψεις, τα βιβλία για παιδιά είναι σαν τα βιβλία για
ενήλικες>>, λέει στο Έψιλον η Νοεμί. <<Προτείνουν κάποια συναισθήματα
και δείχνουν κάποιες καταστάσεις. Τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι,
έρχονται σε αλληλεπίδραση με το βιβλίο, παίρνουν ό,τι θέλουν και έχουν
τις δικές τους αντιδράσεις>>.
Διαβάζοντας κανείς τα βιβλία των εκδόσεων <<Κόκκινο>>
(www.kokkinobooks.gr), γοητεύεται από τρία στοιχεία. Το πρώτο είναι
φυσικά η εικονογράφηση, από τα χέρια διακεκριμένων εικονογράφων του
εξωτερικού, η οποία διακρίνεται από ιδιαίτερη ευαισθησία, λεπτότητα,
φαντασία και τρυφερότητα, ίσως και μια αδιόρατη υποψία μελαγχολίας,
που δεν έχουμε συνηθίσει σε παιδικά βιβλία. Το δεύτερο είναι η μεγάλη
προσοχή που έχει δοθεί στις λεπτομέρειες, η εξαιρετική ποιότητα της
έκδοσης, το δυσεύρετο στην Ελλάδα ματ χαρτί που έχει χρησιμοποιηθεί σε
κάποια βιβλία, η ποιότητα της εκτύπωσης. Το τρίτο στοιχείο είναι η
ιστορία, όπου κι εδώ ξεχωρίζουν η διακριτικότητα, η ευαισθησία και η
απουσία διδακτισμού. <<Δεν μου αρέσουν καθόλου τα βιβλία που σου λένε
ότι έτσι πρέπει να νιώσεις, ότι αυτό είναι καλό και το άλλο κακό>>,
λέει η Νοεμί. <<Η ζωή δεν είναι έτσι και δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει
να φερόμαστε έτσι στα παιδιά μας. Ας τα αφήσουμε ελεύθερα να νιώσουν
ό,τι θέλουν όποτε το θέλουν>>.
Οι ιστορίες που προτιμά η Νοεμί έχουν έντονο το προσωπικό στοιχείο-
δεν είναι απλά ιστορίες φτιαγμένες για ν'αρέσουν στα παιδιά αλλά
ιστορίες που έχουν να μεταφέρουν στα παιδιά μιαν εμπειρία. Για
παράδειγμα, το βιβλίο <<Ένα λιοντάρι στο Παρίσι>> διηγείται την ιστορία
ενός λιονταριού που αφήνει τη βαρετή ζωή του στη σαβάνα για να ζήσει
στο Παρίσι, όπου όμως στην αρχή, μέχρι να βρει τη θέση του,
αντιμετωπίζει τη μοναξιά και την αποξένωση. Η ιστορία βασίζεται στην
προσωπική ιστορία της βραβευμένης συγγραφέα και εικονογράφου του
βιβλίου Beatrice Alemagna, μιας ιταλίδας που μετακόμισε στο Παρίσι και
ανακάλυψε ότι η πόλη είναι πολύ ωραία για τουρισμό αλλά πολύ δύσκολη
για να ζει κανείς εκεί.
Από ορισμένες απόψεις, η ιστορία του λιονταριού μοιάζει και με την
προσωπική ιστορία της ίδιας της Νοεμί. Μέχρι πριν τρία χρόνια, ζούσε
στο Παρίσι κι εργαζόταν στη διοίκηση μιας θυγατρικής της Φρανς
Τελεκόμ, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι την αλλαγή του εταιρικού κλίματος
που οδήγησε πολλούς εργαζομένους της εταιρείας στην αυτοκτονία. Με τον
σύζυγό της, αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, και μάλιστα όχι
στην Αθήνα, αλλά στην Καλαμάτα, από όπου κατάγεται ο σύζυγός της, ώστε
να έχουν περισσότερη ηρεμία, άπλα στο σπίτι, κι επίσης χρόνο και
διάθεση ν'ασχοληθούν με το στήσιμο του εκδοτικού οίκου.
Όπως και στο λιοντάρι, στην αρχή τα πράγματα της φαίνονταν περίεργα.
<<Δεν είναι μόνο οι δρόμοι και το περιβάλλον διαφορετικά>>, λέει. <<Οι
ίδιοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Δε γελάνε όταν γελάς, δεν
φωνάζουν όταν φωνάζεις, ή, κυρίως, φωνάζουν όταν δεν φωνάζεις. Ακόμα
και ύστερα από ενάμιση χρόνο, παραμένουν αρκετά πράγματα που μου
φαίνονται ακόμα περίεργα>>.
Στην Ελλάδα βρήκε όμως επίσης ζεστασιά και βοήθεια, όπου τη
χρειάστηκε, και μάλιστα περισσότερη, λέει, από ό,τι θα έβρισκε ένας
ξένος στο Παρίσι. Κι αν η ελληνική γραφειοκρατία της έβαλε εμπόδια και
έφερε καθυστερήσεις στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου, οι άνθρωποι πίσω
από τα γραφεία κι επίσης οι φίλοι και οι συνεργάτες της διευκόλυναν,
όσο μπορούσαν, τα πράγματα και της έδωσαν κουράγιο.
Το φθινόπωρο έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει το βιβλίο <<Το
λεωφορείο της Ρόζα>> (σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία)- μια
προσωπική ματιά στην γνωστή ιστορία της Ρόζας Παρκ, της μαύρης
γυναίκας που το 1955 αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο
σ'έναν λευκό, πυροδοτώντας το κίνημα κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ. Την
ιστορία τη διηγείται σ'ένα μαύρο αγόρι ο παππούς του, μπροστά στο
έκθεμα του λεωφορείου σ'ένα μουσείο. Μάλιστα, μαθαίνουμε ότι ο παππούς
βρισκόταν στο ίδιο λεωφορείο μαζί με τη Ρόζα Παρκ εκείνη την ιστορική
μέρα του '55, κι ήταν από αυτούς που την προέτρεπαν να μην τα βάλει με
το ρατσισμό, για να μη γίνουν φασαρίες.
<<Το βιβλίο δεν λέει ότι το να είσαι ρατσιστής είναι κακό>>, λέει η
Νοεμί. <<Τι θα άλλαζε αν το έλεγε; Λέει όμως ότι αν πριν πενήντα χρόνια
ήταν όλοι σαν τον παππού του αγοριού, τότε ίσως σήμερα το αγόρι δεν θα
είχε τα δικαιώματα που έχει. Είναι κάτι πολύ προσωπικό, μια πανέμορφη
ιστορία που μιλάει στα παιδιά για την ελευθερία>>.
-*-
εκδοτικό οίκο που θα εκδίδει παιδικά βιβλία απ'αυτά που τόσο της
άρεσαν όσο ζούσε στη Γαλλία. Οι περισσότεροι την αποθάρρυναν. Φοβόνταν
μήπως το ελληνικό κοινό βρει τα συγκεκριμένα βιβλία πολύ ευαίσθητα και
διακριτικά και δεν τα προτιμήσει. <<Οκέι, θα το δούμε>>, είπε η Νοεμί. Η
ανταπόκριση που έχει, έχοντας εκδώσει από το Νοέμβριο έξι βιβλία κι
ένα βιβλίο - σιντί με 23 νανουρίσματα από διάφορες χώρες, την έχει
εντυπωσιάσει. Έχει μάλιστα διαπιστώσει ότι τα πιο ευαίσθητα και
διακριτικά βιβλία είναι αυτά που κινούνται περισσότερο.
<<Από ορισμένες απόψεις, τα βιβλία για παιδιά είναι σαν τα βιβλία για
ενήλικες>>, λέει στο Έψιλον η Νοεμί. <<Προτείνουν κάποια συναισθήματα
και δείχνουν κάποιες καταστάσεις. Τα παιδιά, όπως και οι μεγάλοι,
έρχονται σε αλληλεπίδραση με το βιβλίο, παίρνουν ό,τι θέλουν και έχουν
τις δικές τους αντιδράσεις>>.
Διαβάζοντας κανείς τα βιβλία των εκδόσεων <<Κόκκινο>>
(www.kokkinobooks.gr), γοητεύεται από τρία στοιχεία. Το πρώτο είναι
φυσικά η εικονογράφηση, από τα χέρια διακεκριμένων εικονογράφων του
εξωτερικού, η οποία διακρίνεται από ιδιαίτερη ευαισθησία, λεπτότητα,
φαντασία και τρυφερότητα, ίσως και μια αδιόρατη υποψία μελαγχολίας,
που δεν έχουμε συνηθίσει σε παιδικά βιβλία. Το δεύτερο είναι η μεγάλη
προσοχή που έχει δοθεί στις λεπτομέρειες, η εξαιρετική ποιότητα της
έκδοσης, το δυσεύρετο στην Ελλάδα ματ χαρτί που έχει χρησιμοποιηθεί σε
κάποια βιβλία, η ποιότητα της εκτύπωσης. Το τρίτο στοιχείο είναι η
ιστορία, όπου κι εδώ ξεχωρίζουν η διακριτικότητα, η ευαισθησία και η
απουσία διδακτισμού. <<Δεν μου αρέσουν καθόλου τα βιβλία που σου λένε
ότι έτσι πρέπει να νιώσεις, ότι αυτό είναι καλό και το άλλο κακό>>,
λέει η Νοεμί. <<Η ζωή δεν είναι έτσι και δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει
να φερόμαστε έτσι στα παιδιά μας. Ας τα αφήσουμε ελεύθερα να νιώσουν
ό,τι θέλουν όποτε το θέλουν>>.
Οι ιστορίες που προτιμά η Νοεμί έχουν έντονο το προσωπικό στοιχείο-
δεν είναι απλά ιστορίες φτιαγμένες για ν'αρέσουν στα παιδιά αλλά
ιστορίες που έχουν να μεταφέρουν στα παιδιά μιαν εμπειρία. Για
παράδειγμα, το βιβλίο <<Ένα λιοντάρι στο Παρίσι>> διηγείται την ιστορία
ενός λιονταριού που αφήνει τη βαρετή ζωή του στη σαβάνα για να ζήσει
στο Παρίσι, όπου όμως στην αρχή, μέχρι να βρει τη θέση του,
αντιμετωπίζει τη μοναξιά και την αποξένωση. Η ιστορία βασίζεται στην
προσωπική ιστορία της βραβευμένης συγγραφέα και εικονογράφου του
βιβλίου Beatrice Alemagna, μιας ιταλίδας που μετακόμισε στο Παρίσι και
ανακάλυψε ότι η πόλη είναι πολύ ωραία για τουρισμό αλλά πολύ δύσκολη
για να ζει κανείς εκεί.
Από ορισμένες απόψεις, η ιστορία του λιονταριού μοιάζει και με την
προσωπική ιστορία της ίδιας της Νοεμί. Μέχρι πριν τρία χρόνια, ζούσε
στο Παρίσι κι εργαζόταν στη διοίκηση μιας θυγατρικής της Φρανς
Τελεκόμ, γνωρίζοντας από πρώτο χέρι την αλλαγή του εταιρικού κλίματος
που οδήγησε πολλούς εργαζομένους της εταιρείας στην αυτοκτονία. Με τον
σύζυγό της, αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, και μάλιστα όχι
στην Αθήνα, αλλά στην Καλαμάτα, από όπου κατάγεται ο σύζυγός της, ώστε
να έχουν περισσότερη ηρεμία, άπλα στο σπίτι, κι επίσης χρόνο και
διάθεση ν'ασχοληθούν με το στήσιμο του εκδοτικού οίκου.
Όπως και στο λιοντάρι, στην αρχή τα πράγματα της φαίνονταν περίεργα.
<<Δεν είναι μόνο οι δρόμοι και το περιβάλλον διαφορετικά>>, λέει. <<Οι
ίδιοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί. Δε γελάνε όταν γελάς, δεν
φωνάζουν όταν φωνάζεις, ή, κυρίως, φωνάζουν όταν δεν φωνάζεις. Ακόμα
και ύστερα από ενάμιση χρόνο, παραμένουν αρκετά πράγματα που μου
φαίνονται ακόμα περίεργα>>.
Στην Ελλάδα βρήκε όμως επίσης ζεστασιά και βοήθεια, όπου τη
χρειάστηκε, και μάλιστα περισσότερη, λέει, από ό,τι θα έβρισκε ένας
ξένος στο Παρίσι. Κι αν η ελληνική γραφειοκρατία της έβαλε εμπόδια και
έφερε καθυστερήσεις στην ίδρυση του εκδοτικού οίκου, οι άνθρωποι πίσω
από τα γραφεία κι επίσης οι φίλοι και οι συνεργάτες της διευκόλυναν,
όσο μπορούσαν, τα πράγματα και της έδωσαν κουράγιο.
Το φθινόπωρο έχει προγραμματιστεί να κυκλοφορήσει το βιβλίο <<Το
λεωφορείο της Ρόζα>> (σε συνεργασία με τη Διεθνή Αμνηστία)- μια
προσωπική ματιά στην γνωστή ιστορία της Ρόζας Παρκ, της μαύρης
γυναίκας που το 1955 αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο
σ'έναν λευκό, πυροδοτώντας το κίνημα κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ. Την
ιστορία τη διηγείται σ'ένα μαύρο αγόρι ο παππούς του, μπροστά στο
έκθεμα του λεωφορείου σ'ένα μουσείο. Μάλιστα, μαθαίνουμε ότι ο παππούς
βρισκόταν στο ίδιο λεωφορείο μαζί με τη Ρόζα Παρκ εκείνη την ιστορική
μέρα του '55, κι ήταν από αυτούς που την προέτρεπαν να μην τα βάλει με
το ρατσισμό, για να μη γίνουν φασαρίες.
<<Το βιβλίο δεν λέει ότι το να είσαι ρατσιστής είναι κακό>>, λέει η
Νοεμί. <<Τι θα άλλαζε αν το έλεγε; Λέει όμως ότι αν πριν πενήντα χρόνια
ήταν όλοι σαν τον παππού του αγοριού, τότε ίσως σήμερα το αγόρι δεν θα
είχε τα δικαιώματα που έχει. Είναι κάτι πολύ προσωπικό, μια πανέμορφη
ιστορία που μιλάει στα παιδιά για την ελευθερία>>.
-*-
